Mae'r Cynllun Cyfiawnder Hinsawdd a’r Celfyddydau yn mynd i’r afael â’r rôl y gall artistiaid a gweithwyr creadigol proffesiynol ei chwarae wrth feddwl am atebion arloesol i fynd i’r afael ag argyfyngau hinsawdd a natur. Mae gan y Cynllun weledigaeth ble mae'r celfyddydau yn chwarae 'rôl allweddol wrth ysbrydoli'r trawsnewid sydd ei angen arnom i greu byd tecach lle gall pobl a natur ffynnu.' Mae hefyd yn cynnwys cynllun gweithredu gyda deilliannau clir sy'n cynnwys creu cyfleoedd i bobl ledled Cymru fedru ymgysylltu â chyfiawnder hinsawdd drwy greadigrwydd, a chefnogi sector y celfyddydau i gyrraedd targed Llywodraeth Cymru o sero net erbyn 2050.
Mae'r Cynllun Cyfiawnder Hinsawdd a’r Celfyddydau yn un o ganlyniadau Rhaglen Natur Greadigol – partneriaeth tair blynedd rhwng Cyngor y Celfyddydau a Chyfoeth Naturiol Cymru – i feithrin y berthynas rhwng y celfyddydau a’r amgylchedd naturiol a gwella’r diwylliant a’r amgylchedd. llesiant Cymru.
Datblygwyd y Cynllun trwy broses gyd-ddylunio dan arweiniad Labordy Arloesi Prydain Ddi-Garbon yn Nghanolfan y Dechnoleg Amgen. Mae'n cynnwys dros gant o leisiau amrywiol o grwpiau a chyrff ledled Cymru, yn cynnwys artistiaid a sefydliadau celfyddydol, sefydliadau amgylcheddol a grwpiau cymunedol.
Dywedodd Dafydd Rhys, Prif Weithredwr Cyngor Celfyddydau Cymru:
“Mae angen i ni gyd-berchnogi’r argyfyngau hinsawdd a natur – mae ein cymunedau yma yng Nghymru, fel cymunedau ledled y byd, yn gweld effeithiau dinistriol newid hinsawdd yn ogystal. Credwn y gall y celfyddydau, a’r sefydliadau yr ydym yn eu hariannu, chwarae rhan allweddol wrth fynd i’r afael â’r argyfyngau hyn trwy ddefnyddio grym y celfyddydau i gysylltu ac ysbrydoli.
“Mae ymrwymiad i gyfiawnder hinsawdd wedi’i wreiddio’n gadarn yng ngwerthoedd Cyngor Celfyddydau Cymru ac mae’n un o chwe egwyddor sy’n llywio ein gwaith. Credwn, yn yr ymdrech fyd-eang i fynd i’r afael ag argyfyngau hinsawdd a natur a chyflawni cyfiawnder hinsawdd, y gall y celfyddydau ddefnyddio pŵer creadigrwydd i ddychmygu dyfodol newydd a chreu newid.”
Dywedodd Ruth Jenkins, Pennaeth Polisi Rheoli Adnoddau Naturiol yn Cyfoeth Naturiol Cymru:
“Mae Cyfoeth Naturiol Cymru wedi bod yn gweithio’n agos gyda Chyngor Celfyddydau Cymru i ddatblygu’r Cynllun hwn ar gyfer Cyfiawnder Hinsawdd a’r Celfyddydau, fel rhan o’n rhaglen waith ar y cyd, y Rhaglen Natur Greadigol.
“Rydym wedi ymrwymo i ysbrydoli pobl i weithredu a’u grymuso i drawsnewid eu perthynas â byd natur trwy weithio gyda'r diwydiannau creadigol a’r sector diwylliannol.
“Arlunwyr yn aml sydd agosaf ac yn gwrando graffaf ar y lleisiau o fewn ein cymunedau, yn edrych ar bethau o bob safbwynt ac yn dal empathi a chyfiawnder fel golau arweiniol. Nhw hefyd yw'r llais y mae pobl yn gwrando arno yn y llyfrau y maent yn eu darllen, yn y ffilmiau y maent yn eu gwylio ac yn y gerddoriaeth y maent yn ei mwynhau. Rydym wrth ein bodd ein bod wedi bod yn rhan o’r gwaith i greu’r cynllun hwn, ac rydym wedi ein syfrdanu gan yr ymrwymiad dwfn y mae’r sector diwylliannol wedi’i ddangos wrth weithio tuag at gyfiawnder hinsawdd.”
Mae'r Cynllun Cyfiawnder Hinsawdd a'r Celfyddydau yn cynnwys cerrig milltir a fydd yn arwain Cyngor Celfyddydau Cymru a'r sector celfyddydau hyd at 2034. Mae'r Cynllun yn rhan annatod o'r strategaeth ddeng mlynedd a gyhoeddir gan Gyngor Celfyddydau Cymru yn ddiweddarach eleni.