"Mae sinema ar gyfer y bobl" yn ôl tri lleoliad yn Ne Cymru sy'n taflu goleuni ar effaith gymdeithasol sinema.
Mae mynychwyr sinema, staff a gwirfoddolwyr yn Neuadd Gwyn, Canolfan y Celfyddydau Taliesin a Neuadd y Dref Maesteg wedi dod at ei gilydd i rannu'r lleoedd maen nhw'n eu caru ac maen nhw'n gwahodd y cyhoedd i syrthio mewn cariad â nhw hefyd.
Mae hyn yn dilyn cyfres o adroddiadau, gan gynnwys Pwyllgor Diwylliant, y Cyfryngau a Chwaraeon y DU ac adroddiad Pwyllgor Senedd Cymru ar Ddegawd o Doriadau, sy'n argymell mwy o gyllid gan y Llywodraeth ar gyfer sinemâu, i gydnabod y rôl hanfodol y maent yn ei chwarae wrth wraidd cymunedau, yn ogystal â buddsoddi mewn gwariant diwylliannol ehangach yng Nghymru.
Fel rhan o brosiect newydd Canolfan Ffilm Cymru, a ariennir gan y BFI drwy'r Loteri Genedlaethol, mae pob lleoliad yn gweithredu cyfres o fentrau marchnata newydd sy'n annog pobl leol i fanteisio i'r eithaf ar y mannau cymunedol hyn. Mae ymgyrch cyfryngau cymdeithasol wedi'i rhyddhau i roi cyfle i gynulleidfaoedd glywed gan fynychwyr sinema eraill am sut mae eu sinema leol yn newid eu bywydau er gwell, gwella lles, lleihau unigrwydd ac anadlu bywyd i'w strydoedd mawr lleol.
Datgelodd y BFI yn ddiweddar bod pob sinema leol yn y DU yn cynhyrchu tua £600,000 mewn gwerth cymdeithasol ychwanegol bob blwyddyn. Yn Neuadd Gwyn Castell-nedd, mae tair sgrin sinema o'r radd flaenaf yn arddangos amrywiaeth enfawr o ffilmiau i'r gymuned bob dydd — o'r sgrin fawr a ffefrynnau plant i berlau indie a digwyddiadau arbennig fel eu nosweithiau cwis ffilm enwog, theatr fyw a darllediadau opera. Mae ei aelodaeth Clwb Ffilm Phoenix yn cynnig gostyngiadau, amrywiaeth o gyfleusterau cynadledda a chaffi poblogaidd, o'r enw The Place. Ym mis Mehefin, mae rhywbeth at ddant pawb, o ganeuon llwyddiannus fel F1, i berfformiad byw gan seren y West End Lee Mead a'r band, yn ogystal â'u cwis hynod boblogaidd Comic Book Movies.
Mae'r ymwelydd rheolaidd Carol Powrie yn rhannu beth mae'r lleoliad yn ei olygu iddi:
"Mae pawb yn Neuadd Gwyn yn gwneud i chi deimlo mor gartrefol – hyd yn oed os ydw i'n dod yma ar fy mhen fy hun, dwi byth yn teimlo fy mod ar fy mhen fy hun. Mae'n deimlad cymunedol mor hyfryd. Pe bai'n rhaid i mi grynhoi Neuadd Gwyn mewn un frawddeg, mae ar gyfer y bobl."
Ychwanega Rheolwr Cynorthwyol Neuadd Gwyn, Lyn Lewis:
"Rwy'n credu pe bai'r Neuadd Gwyn yn cau eto, dwi ddim yn gwybod beth arall fyddai i'w wneud o gwmpas yma. Mae pobl yn dod i'r caffi, i wylio sioe ac i siarad. Ni fyddem ar agor heb ein cwsmeriaid ac ni fyddai ganddyn nhw unrhyw beth i'w wneud hebddon ni. Mae'n bartneriaeth. Rydyn ni'n gwrando arnyn nhw ac rydw i wrth fy modd yn clywed eu straeon."
Yn y cyfamser, yng nghanol Cwm Llynfi ger Pen-y-bont ar Ogwr, mae Neuadd y Dref Maesteg sydd newydd ei hadnewyddu yn ymfalchïo mewn sinema 74 sedd, 'Y Bocs Oren,' ochr yn ochr â chaffi, llyfrgell, canolfan hanes a threftadaeth leol, atriwm gwydr, a theatr. Yn rhan o Ymddiriedolaeth Ddiwylliannol Awen, sy'n gweithredu sawl safle ledled Sir Pen-y-bont ar Ogwr, mae'r lleoliad yn cynnig cyfleusterau o'r radd flaenaf ac mae eisoes wedi dod yn ganolfan fywiog yn y gymuned.
Dywedodd Aled Williams, Cynorthwyydd Marchnata a Chyfathrebu yn Neuadd y Dref Maesteg:
"Mae cael sinema bwrpasol yn Neuadd y Dref Maesteg yn hwb i gydlyniant cymunedol: mae'n rhywbeth sy'n perthyn i bob un ohonom. Mae'n rhywbeth arbennig sydd ar garreg ein drws ac yn golygu nad oes rhaid i ni deithio i Ben-y-bont ar Ogwr neu Gaerdydd i wylio ffilm. Mae'n gaffaeliad gwych i'n cymuned a byddwn yn annog pawb i ddod i edrych arno."
Ymhlith y dangosiadau sydd ar ddod yn sinema’r Bocs Oren ym mis Mehefin mae The Last Showgirl, Conclave a'r stori garu epig 2005, Brokeback Mountain.
Ychwanega Shirley Edwards, sy'n byw ym Maesteg:
"Rwy'n ymweld â neuadd y dref oherwydd fy mod i'n cael coffi y rhan fwyaf o'r boreau. Rwy'n ei chael hi'n hyfryd iawn ac rwy'n defnyddio'r sinema hefyd. Rwy'n caru'r sinema, mae'n brydferth. Rydw i eisiau cefnogi neuadd y dref ym mhopeth oherwydd rwy'n credu ein bod ni mor lwcus i gael yr hyn sydd gennym ym Maesteg ac rwy'n dymuno i bawb gredu hynny."
Wedi'i swatio yng Nghampws Singleton Prifysgol Abertawe, mae Canolfan y Celfyddydau Taliesin yn oleudy diwylliannol sy'n dod â myfyrwyr, pobl leol ac ymwelwyr ynghyd gyda rhaglen ddeinamig o ffilmiau, perfformiadau byw a digwyddiadau creadigol. Gydag awditoriwm 366 sedd, mae'r lleoliad yn cynnal popeth o ddawns gyfoes a cherddoriaeth y byd i sinema annibynnol a darllediadau Met Opera. Dros y misoedd nesaf, gall cynulleidfaoedd weld ffilmiau fel adferiad 4K disglair o Hanging at Picnic Rock ar gyfer ei ben-blwydd yn 50 oed a'r animeiddiad a enwebwyd am Oscar, Flow. Y tu hwnt i'r sgrin a'r llwyfan, mae Taliesin yn cynnig mannau croesawgar fel ei gaffi/bar ac ardal Taliesin Create sydd wedi'i gynllunio i sbarduno creadigrwydd a chysylltiad.
Esboniodd Harvey Sayer, Cydlynydd Cynulleidfaoedd ac Ymgysylltu Ifanc:
"Un o'r pethau gorau am Taliesin yw gweld pobl yn cofleidio diwylliant – mae mynd i'r sinema yn achlysur llawen ac mae'n braf gweld pobl yn dod allan, yn dod gyda'i gilydd. Mae'n teimlo fel estyniad o gartref."
Mae'r tri lleoliad yn cydweithio ar y prosiect tan fis Gorffennaf 2025, sy'n anelu at gryfhau cysylltiadau rhwng sinemâu lleol a'u cymunedau.
Esboniodd Hana Lewis, Pennaeth Canolfan Ffilm Cymru:
"Mae wedi bod yn gyfnod heriol i'r sinema, gyda llawer o sefydliadau'n dal i geisio ailgysylltu â chynulleidfaoedd ar ôl Brexit, Covid, ac yna yn ystod argyfwng costau byw. Mae timau marchnata sinema yn aml yn brin o adnoddau. Dyma pam mae prosiectau fel hyn, sy'n hyrwyddo bodolaeth y lleoliad ei hun ymhlith y gymuned, mor bwysig. Dangosodd adroddiad y BFI a Creative PEC, a oedd yn mesur gwerth economaidd lleoliadau sinema, fod pob sinema leol yn y DU yn cynhyrchu tua £600,000 mewn gwerth cymdeithasol ychwanegol bob blwyddyn. Allwn ni ddim fforddio colli'r mannau hanfodol hyn."
Cefnogir y prosiectau gan Ganolfan Ffilm Cymru, sy’n rhan o Rwydwaith Cynulleidfa Ffilm y BFI (FAN), gan ddefnyddio cyllid gan y Loteri Genedlaethol i sicrhau bod y dewis gorau o sinema ar gael i bawb ledled y DU. Mae cronfeydd yng Nghymru’n cael eu gweinyddu gan GFfC drwy Chapter, fel Sefydliad Arweiniol y Ganolfan Ffilm.
Caiff dros £30M ei godi bob wythnos ar gyfer achosion da ar draws y DU gan y Loteri Genedlaethol.